Jelenia Góra
Historia i Zabytki
Jelenia Góra w Karkonoszach
Samo miasto liczy ok 80 000 mieszkańców, leży średnio na wysokości ok. 330 – 370 m n.p.m. (centrum miasta) i zajmuje powierzchnię 109,2km². Ciekawostką jest duża różnica wzniesień na terenie miasta: najniżej położony punkt to ujście rzeki Kamiennej do Bobru u stóp Wzgórza Krzywoustego na wysokości 325 m n p m, najwyższy to Śmielec na wys. 1424 m n p m.
Jelenia Góra położona w centrum Kotliny Jeleniogórskiej otoczona ze wszystkich stron górami jest obecnie dobrze skomunikowana drogą krajową nr 3 z Wrocławiem- stolicą Województwa Dolnośląskiego i przejściem granicznym z Czechami w Jakuszycach, drogą nr 30 ze Zgorzelcem czyli przejściem granicznym do Niemiec oraz z okolicznymi miejscowościami turystycznymi: Karpaczem i Szklarską Porębą.
Miasto rozciąga się na długości ok 30km, od granicy w Maciejowej poprzez stare miasto, Cieplice, Sobieszów do Jagniątkowa położonego na granicy Karkonoskiego Parku Narodowego z najwyższym szczytem Sudetów -Śnieżką. Tym samym Jelenia Góra należy do najdłuższych miast w Polsce.
Miasto jest również siedzibą Euroregionu Nysa oraz polską stolicą Karkonoskiego Parku Narodowego, Zarządu powiatu jeleniogórskiego
Prawdopodobnie na terenie miasta istniał nieznany z nazwy słowiański gród, którego założenie polska tradycja przypisuje Bolesławowi III Krzywoustemu w latach 1108-1112. Z piastowskich początków zachowało się jeleniogórskie grodzisko – obecnie Góra Bolesława Krzywoustego, które miało również podgrodzie. Początki Jeleniej Góry w dzisiejszej postaci datują się jednak przypuszczalnie dopiero na połowę XIII w. i związane są z akcją osadniczą prowadzoną przez Bolesława II Rogatkę za pomocą kolonistów niemieckich. Po drugiej stronie rzeki Bóbr powstało miasto dogodnie usytuowane na styku ważnych szlaków handlowych.
Kolej do Jeleniej Góry dotarła 20.08.1866 roku wraz z budową Śląskiej Kolei Górskiej co przyczyniło się do rozwoju turystyki w tym regionie.
Rynek otaczają odrestaurowane kamieniczki podcieniowe – jedyny tego typu układ budynków zachowany na Śląsku.
Wg legendy w 1108 r książę Bolesław Krzywousty założył na wzgórzu noszącym dziś jego imię warowny gród ( niem. Hausberg). Wieża widokowa zbudowana na wzgórzu na początku XX w. zwana obecnie Grzybkiem jest udostępniona dla turystów, podziwiać z niej można panoramę miasta na tle otaczających ją gór: Karkonoszy, Gór Kaczawskich oraz Rudaw Janowickich.
Turystom odwiedzającym stare miasto polecamy spacer Małym Traktem Śródmiejskim, szczegółowo opisanym w broszurach, które można otrzymać bezpłatnie w Karkonoskiej Informacji Turystycznej na Placu Ratuszowym.
Spacer rozpoczynamy przy XVI wiecznej odrestaurowanej Wieży Bramy Zamkowej
(Burgtorbastei), która jest również wieżą widokową, stąd przechodzimy na rynek starego miasta czyli Plac Ratuszowy. Warto zwrócić uwagę na ratusz z XVIII w. usytuowany w centralnej części placu, który wraz z sąsiednimi kamieniczkami ( Domami Siedmiu Mieszczan) jest siedzibą władz miejskich.
W stojącym przy ratuszu wozie tramwajowym możemy zakupić pocztówki, mapy, przewodniki i literaturę dotycząca miasta i regionu. Ostatni tramwaj wyjechał z zajezdni przez miasto w 1969 roku. Uwagę zwraca figura Szczudlarza„ wmontowana” do budynku ratusza. Jest to nawiązanie do Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Ulicznych, jednej z najstarszych tego typu imprez w Europie, organizowanego w Jeleniej Górze od 1983 roku.
Znacznie starsza od Szczudlarza figura Neptuna z umieszczonej przed ratuszem fontanny nawiązuje do handlu płótnem. To dzięki produkcji i sprzedaży doskonałej jakości lnu bogaciło się miasto i jego mieszkańcy a w najbliższej okolicy powstało wiele wspaniałych rezydencji ( m.in. Pałac Łomnica i Pakoszów). W mieście zachowały się bardzo interesujące budowle sakralne. Zaledwie kilkadziesiąt metrów od rynku znajduje się gotycki kościół świętych Erazma i Pankracego podniesiony do godności Bazyliki Mniejszej 15 maja 2011 roku. To najstarszy kościół w Jeleniej Górze, na uwagę zasługuje ołtarz główny, organy oraz ambona, na której umieszczono herb miasta i cesarza Rudolfa II. Kaplica Św. Anny oddalona zaledwie 2 minuty drogi mieści się w dawnej bastei obronnej. Jedyna odrestaurowana brama miejska- Brama Wojanowska przylega bezpośrednio do kaplicy. Umieszczone na niej kartusze herbowe opowiadają historie miasta. Kolejny Kościół wart zwiedzenia to cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła służąca od 1952r parafii prawosławnej. Ostatni kościół na szlaku to wybudowany na początku XVIII w największy z sześciu Kościołów Łaski służy obecnie parafii katolickiej jako kościół pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego. Wraz z zespołem otaczających go kaplic grobowych tworzy jedyny tego typu zachowany poewangelicki barokowy zespół sakralny, zabytek na skalę europejską.
W czasie pobytu w Jeleniej Górze obowiązkowo należy zwiedzić Muzeum Karkonoskie, a w nim wystawę szkła artystycznego, na której prezentowanych jest ponad 2000 najcenniejszych obiektów, w tym współczesne szkło artystyczne Borowskich doskonale znanych artystów w Niemczech. Jest to najbogatsza wystawa szkła kryształowego i artystycznego w Polsce i jedna z ważniejszych w Europie. Polecamy również wystawę „ Z historii Jeleniej Góry i regionu” na której prezentowane są najstarsze zabytki odkryte w Jeleniej Górze, rozwój przestrzenny miasta na przestrzeni dziejów oraz osadnictwo w mieście i okolicach po II wojnie światowej. Wystawa wzbogacona filmami, elementami multimedialnymi prezentowana jest w czterech językach.
Tuż
obok muzeum znajduje się wejście do Time
Gates
- Bramy Czasu,
największych podziemi w Jeleniej Górze pełniących w swojej historii funkcję
piwnic na wino, schronu przeciwlotniczego, obecnie W pięknej, wyłożonej skałą wysokiej na kilkanaście
metrów piwnicy pod Wzgórzem Kościuszki postawiono prawdziwą gratkę
dla miłośników fizyki .
Jest nią największa w Polsce cewka
Tesli, znana
także jako transformator Tesli! To urządzenie, które za pomocą
wyładowań elektrycznych tworzy nie tylko imponujący pokaz „piorunów”
i „błyskawic”, ale daje także prawdziwy muzyczny koncert. Dźwięk
wydobywa się tutaj mimo braku głośników.
Podziemia
TIME GATES – to ogromna 4-kilometrowa trasa
Podczas wyjątkowej podróży do wnętrza wzgórza Bram Czasu można zobaczyć historie mrocznego okresu II wojny światowej, czasów Napoleońskich oraz wielu innych, w tym m.in. legend z naszego regionu.
W Cieplicach, oddalonych o 6 km od centrum miasta warto zwiedzić w Zespole Pocysterskim -Muzeum Przyrodnicze z bogatą ofertą wystaw i historią Uzdrowiska a także wirydażem klasztornym, Muzeum Źródła Marysieńka oraz Tężnie Cieplice.
Cieplice mają swój niepowtarzalny urok i należą do jednych z najstarszych uzdrowisk w Polsce. Nic dziwnego, że już od XIV wieku modne było „po prostu tutaj bywać”. Do źródeł przybywali: Stanisław Koniecpolski, Stanisław Radziwiłł, Hugo Kołłątaj, Józef Wybicki, Wincenty Pol, Kornel Ujejski, księżna Izabela Czartoryska, a w 1687 roku w poniedziałek po południu przybyła do Cieplic żona Jana III Sobieskiego Marysieńka Sobieska wraz z 800-osobową świtą. W 1935 roku Cieplice zostają miastem, aby po 36 latach zostać włączone do Jeleniej Góry, ale do dzisiaj mają status Uzdrowiska.
Dla osób aktywnych oraz rodzin z dziećmi polecamy wypoczynek w Termach Cieplickich. To jedyny obiekt w Kotlinie Jeleniogórskiej, który oferuje w jednym miejscu kompleks basenów, strefę SPA, strefę treningu funkcjonalnego, kort do squasha oraz zajęcia fitness. Pospacerować i wypocząć można również w Parku Zdrojowym, gdzie na uwagę zasługuje budynek Zdrojowego Teatru Animacji powstały w II poł. XIX w. jako jedyny w Kotlinie Jeleniogórskiej z nachyloną sceną ku widowni, Galeria nawiązującą do antycznej willi a także Norweskim, gdzie można zobaczyć przepięknie odnowiony Pawilon Norweski i nacieszyć się widokiem Karkonoszy z pobliskiej tamy przeciwpowodziowej. Główne miejsce w Cieplicach to Plac Piastowski, przy którym na uwagę zwraca Pałac Schaffgotschów ( obecnie mieści się w nim filia politechniki wrocławskiej , nie jest udostępniony do zwiedzania) oraz ewangelicki Kościół Zbawiciela na 1200 miejsc i przepięknym prospektem ołtarzowo-organowym a także Kościół barokowy św. Jana Chrzciciela w zespole pocysterskim z malowidłami i obrazem w ołtarzu Michała Willmanna – „Wniebowstąpienie Najświętszej Marii Panny w otoczeniu świętych cystersów”
Z Cieplic można wygodnie dojechać samochodem, rowerem lub komunikacją miejską do Sobieszowa. Dawna wioska Hermsdorf to obecnie część Jeleniej Góry i doskonały punkt wyjścia na zamek Chojnik.
Usytuowany na wyniosłym wzniesieniu (627 m n.p.m.) Chojnik- rezydencja rodu Schaffgotchów, zachowany jako trwała ruina po spaleniu przez uderzenie pioruna, jest najpopularniejszym zamkiem w Karkonoszach i jedynym na terenie enklawy Karkonoskiego Parku Narodowego. Zbudowany na skale podczas swojej długiej historii nie został nigdy zdobyty. Z wieży widokowej roztacza się panorama znacznej części Karkonoszy oraz Kotliny Jeleniogórskiej. Na uwagę zasługują także Kościół p.w. św. Marcina- najstarszy i najwyżej położony Kościół w Sobieszowie oraz Kościół Najśw. serca P.Jezusa- z przepięknym beczkowym sklepieniem .
Aktywnie czas można spędzić w Transgranicznym Centrum Turystyki Aktywnej pod Chojnikiem, gdzie do dyspozycji mamy:
· trasa wyczynowa 2,5 km o szerokości 3 m. szerokości 3m,
· trasa całoroczna do nartorolek o nawierzchni asfaltowej o dł. 2 km,
· dla małych dzieci na polanie pod Chojnikiem - 500 m.,
spacerowa - ok. 4 km,
Pasmo rowerowe OLBRZYMY
Trasy rowerowe MTB. Łącznie do dyspozycji jest 70km tras i 13 punktów startowych na terenie GMINA JELENIA GÓRA, PODGÓRZYN, PIECHOWICE.
Najwyżej położoną częścią Jeleniej Góry jest Jagniątków a najwyższy
punkt miasta to szczyt Śmielec (1424 m n.p.m). Obowiązkowym punktem podczas
pobytu w Jeleniej Górze jest wizyta w Muzeum Miejskim Dom Gerharta Hauptmanna,
niemieckiego noblisty z 1912 roku. Muzeum promuje wielokulturowy charakter
dziedzictwa kultury Dolnego Śląska.
Do zwiedzania zachęcają zarówno położenie w pięknym parku jak i ciekawe
malowidła ścienne- dzieło J.M. Avenariusa.
Jagniątków jest doskonałym punktem wyjścia na wycieczkę do Karkonoskiego Parku Narodowego. Naprzeciwko Domu Hauptmanna znajduje się parking i wejście na niebieski szlak turystyczny w stronę Czarnego Kotła Jagniątkowskiego (niem. Agnetendorfergrube). To łagodnie wykształcony kocioł polodowcowy, w przeciwieństwie do Śnieżnych Kotłów szybciej topnieje tu śnieg- stąd jego nazwa. Kocioł stanowi ścisły rezerwat przyrody, w którym chronione są formy skalne oraz bogata roślinność łąkowa i naskalna.
Dzięki swojemu centralnemu położeniu w sercu Kotliny Jelenia
Góra jest doskonałym punktem wyjścia na wycieczki piesze i rowerowe:
*Doliną Bobru do Wieży Książęcej w Siedlęcinie z jedynymi w Polsce zachowanymi
średniowiecznymi freskami o tematyce świeckiej;
* do Staniszowa na wzgórz Grodna i Witosza;
*do Czarnego Kotła Jagniątkowskiego i dalej w Karkonosze;
*do Doliny Pałaców i Ogrodów;
*na Górę Szybowcową.
Dla ciekawych zagadek polecamy
Jeleniogórskie Questy
Znakomita propozycja dla dzieci i młodzieży, grup zorganizowanych, a także dla całych rodzin. Do przejścia mamy dystans około 5 kilometrów (w Cieplicach 6 km), jednak nie ma co się zniechęcać. Punkty nie są zbyt daleko od siebie i spacer jest naprawdę przyjemny. Czas gry to około 2 godziny. Niektóre zadania wymagają wejścia do obiektów turystycznych, dlatego najlepiej zagrać w godz. 10.00-16.00. Warto też wziąć ze sobą słuchawki, by lepiej usłyszeć, co lektor ma nam do powiedzenia. Gra dostępna jest w trzech językach: polskim, czeskim i angielskim.
Grę można ściągnąć, klikając w link poniżej: Android – sklep GooglePlay
https://play.google.com/store/apps/details?id=games.outgo.jeleniagora
iOS– sklep AppStore
https://apps.apple.com/us/app/questy-jeleniog%C3%B3rskie/id1480736036?l=pl&ls=1