Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku

Wśród obiektów muzealnych znajdują się chałupy z Powiśla, Warmii, Mazur, Sambii i Małej Litwy. Poniżej wykaz obiektów MBL-PE w Olsztynku według kolejności zwiedzania:

1. Brama wjazdowa z Borek, XIX w. – kopia.

2. Karczma ze Skandawy, II połowa XVIII w. – kopia, prezentuje obiekt usytuowany przy uczęszczanym trakcie do Królewca. Wewnątrz lokal gastronomiczny i galeria sztuki ludowej.

3. Altanka parkowa z Judyt, pocz. XX w. – kopia obiektu w konstrukcji z „muru pruskiego”.

4. Młyn wodny z Kaborna, II połowa XVIII w. Spiętrzona woda wprawiała w ruch nasiębierne koło korytkowe, które poruszało urządzenia przemiałowe znajdujące się we młynie.

5. Gniotownik nasion oleistych z Nowego Młyna, pocz. XX w., dawniej powszechnie używany do uzyskiwania oleju.

6. Zagroda biedniacka z Mazur.

6a. Dom kamienny z Łutynowa, I połowa XIX w. Ekspozycja prezentuje wnętrze mieszkalne biedniackiej rodziny pogorzelców z pocz. XX w., oraz warsztat szewski z pocz. XX w.

6b. Piwnica ziemna z Małszewa, II połowa XIX w. Piwnice ziemne występowały powszechnie i służyły do przechowywania żywności i płodów rolnych.

7. Szkoła wiejska z Mazur.

7a. Szkoła wiejska z Pawłowa, XIX w. W budynku odbywają się zajęcia edukacyjne prowadzone przez pracowników Muzeum oraz znajduje się ekspozycja gabinetu dentystycznego z I poł. XX w.

7b. Wychodek wiejski z Cichogrądu, XIX w.

7c. Wychodek wiejski z Muchorowa, XIX w.

8. Bróg z dachem czterospadowym, służył do przechowania siana.

9. Kościół ewangelicki.

9a. Kościół z Rychnowa – wykonana w 1909 r. kopia, jednego z ostatnich przykładów ludowego budownictwa sakralnego na Mazurach. We wnętrzu polichromie przedstawiające: na stropie kuszenie w raju, na ścianach Apostołów. Ołtarz: tryptyk z połowy XVII w., z Różyńska Wielkiego. Kościół oryginalny pochodzi z lat 1712-1714 i znajduje się w Rychnowie, w powiecie ostródzkim.

9b. Wieża z Maniek – kopia pochodzącej z Maniek wieży z 1685 roku.

9c. Mur kamienny otaczający teren przykościelny, pocz. XX w.- kopia. Wokół kościołów sytuowano najstarsze cmentarze. Mur wyznaczał granice sacrum i profanum.

10. Krzyż przydrożny – z narzędziami Męki Pańskiej.

11. Pompa studzienna z Jemiołowa, I połowa XX w.

12. Zagroda powiślańska zamożnej rodziny osadników holenderskich.

12a. Chałupa z wystawką podcieniową z Zielonki Pasłęckiej, 1819 r. Wnętrze mieszkalne zamożnej rodziny osadników holenderskich z końca XIX w.

12b. Olejarnia z Kronina, XIX – XX w.

12c. Stodoła z Bramki, XIX w., – kopia. Stodoła w konstrukcji ryglowej szalowana deskami, adaptowana do funkcji zaplecza gospodarczego MBL.

13. Zagroda powiślańska.

13a. Chałupa powiślańska z wnęką środkową z Bartężka, I poł. XIX w. – kopia.

14. Dzwonnica ze wsi Kot, początek XX w., sytuowana w środku wsi. Używana na wypadek pożaru lub do oznajmiania ważnych wydarzeń.

15. Zagroda powiślańska zamożnej rodziny gospodarskiej z izbą szkolną.

15a. Chałupa z wystawką podcieniową z Burdajn, I połowa XIX w. – kopia. Wystawka w konstrukcji z „muru pruskiego” służyła jako spichlerz do przechowywania zboża. Ekspozycja prezentuje wnętrze izby szkolnej oraz mieszkanie nauczyciela z lat 20. XX w.

15b. Budynek gospodarczy z Kwietniewa, XIX w.

16. Zagroda karczmarza.

16a. Zajazd z karczmą z Małszewa, XVIII w.- kopia, sytuowane były przy uczęszczanych traktach.

17. Zagroda powiślańska zamożnej rodziny gospodarskiej.

17a. Chałupa z wystawką podcieniową z Chojnika, poł. XIX w. Ekspozycja prezentuje tradycyjne wzornictwo odzieży ludności ukraińskiej, przesiedlonej po II wojnie światowej w ramach akcji „Wisła”.

17b. Budynek gospodarczy z Chojnika, poł. XIX w.

18. Zagroda mazurska stolarza i gołębiarza.

18a. Chałupa z Gązwy, z przełomu XVIII/XIX w., zbudowana z drewnianych bali w konstrukcji zrębowej, z płytkim podcieniem trzysłupowym w szczycie od strony drogi i z murowaną z kamienia polnego oborą w szczycie od strony podwórza gospodarczego. W chałupie piec kaflowy z 1792 r., z ozdobnych kafli, na których przedstawiono scenki rodzajowe i motywy kwiatowe. Ekspozycja prezentuje wnętrze mieszkalne średniozamożnej rodziny stolarza i gołębiarza z II poł. XIX w.

18b. Stodoła z Jerutek, II połowa XIX w., wykonana w konstrukcji zrębowej z trzema sąsiekami i dwoma klepiskami.

18c. Budynek gospodarczy z Jerutek, XIX w., ekspozycja prezentuje warsztat stolarski. 18d. Kurnik z gołębnikiem z Jerutek, II połowa XIX w.

18e. Piwnica kamienna z Jerutek, XIX w.

18f. Gołębnik, XX w. – kopia.

19. Zagroda mazurska średniozamożnej rodziny krawcowej.

19a. Chałupa z Turznicy, XIX w – kopia. Ekspozycja wnętrza mieszkalnego z lat 60. XX wieku z pracownią krawiecką.

19b. Piwnica z Pacółtowa, XIX/XX w – kopia.

20. Zespół folwarczny z terenu Mazur.

20a. Lamus z Drogosz, II połowa XVIII w. – kopia. Służył do przechowywania zbędnego sprzętu w zespole pałacowo-folwarcznym, wnętrze zaadaptowane do funkcji WC.

20b. Spichlerz dworski wzorowany na spichlerzu ze Skandawy, II połowa XVIII w. – kopia, (biuro- zaplecze gospodarcze).

20c. Stodoła dworska z zespołu folwarcznego ze Skandawy, XIX w. – kopia, (zaplecze gospodarcze).

20d. Stajnia dworska z dużego zespołu pałacowo-folwarcznego z Prosny na Mazurach, druga połowa XVIII w. – kopia, (zaplecze gospodarcze).

21. Kapliczka przydrożna z Giedajt na Warmii, XIX w. – kopia. Kapliczki miały różnorodne formy, występowały jedynie na terenie katolickiej Warmii. Stawiano je na rozstajach dróg, przy domach, przy drogach, wyznaczały trasy pielgrzymek do sanktuariów.

22. Kuźnia powiślańska z Bielicy, I połowa XIX w., wyposażona w palenisko i miech kowalski.

23. Remiza strażacka z drewnianą wieżą do suszenia węży strażackich z Giedajt na Warmii, 1902 r.

24. Zagroda warmińska owczarza i wikliniarza.

24a. Chałupa nr I z Kaborna, XVIII/XIX w. Ekspozycja prezentuje wnętrze mieszkalne średniozamożnej rodziny owczarza oraz warsztat wikliniarski z I poł. XIX wieku.

24b. Budynek gospodarczy – owczarnia z Purdki, II połowa XIX w.

24c. Stodoła z Marcinkowa, XIX w., służyła do przechowywania siana.

24d. Spichlerz z Purdki, II połowa XIX w., służył do przechowywania płodów rolnych.

25.

25a. Krzyż przydrożny z Rzecka na Warmii, XVIII w.

25b. Dzwonniczka słupowa ze wsi Kaplityny, II połowa XIX w. – kopia.

26. Zagroda warmińska pszczelarza i garncarza.

26a. Chałupa z podcieniem narożnym ze wsi Nowe Kawkowo, XIX w. Ekspozycja ukazuje wnętrze z lat 30. XX wieku zamieszkane przez rodzinę zamożnego pszczelarza oraz pracownicę garncarską.

26b. Stodoła ze wsi Stękiny, z kieratem wewnątrz, II połowa XIX w.

26c. Obórka z Kaborna, XIX w.

26d. Wozownia z garncarnią i piecem do wypalania ceramiki z Tomaszkowa, XIX w.

26e. Żuraw studzienny z Nowego Kawkowa, XX w.

27. Zagroda warmińska rodziny gburskiej.

27a. Chałupa nr II ze wsi Kaborno, XIX w. Wewnątrz wystawa malowanych mebli ludowych (po konserwacji w pracowni PPPKZ w Olsztynie).

28. Osada pruska

28a. Kurhanowy grób skrzynkowy, wczesna epoka żelaza – Sambia.

28b. Osada pruska – stanowisko archeologiczne. („Pruthenia” w planach)

28c. Piec Garncarski z Wilkowa, XIX w. – kopia.

29. Zagroda powiślańska młynarza.

29a. Chałupa powiślańska z Królewa, I połowa XIX w. (w planach).

29b. Wiatrak „holender” z Dobrocina, II połowa XIX w., wyposażony w tradycyjne urządzenia przemiałowe. Korpus wiatraka jest nieruchomy, w kierunku wiatru obracano „czapę”, na której osadzone są skrzydła.

30. Bróg z dachem dwuspadowym, XX w.

31. Ambona myśliwska, XX w.

32. Zagroda litewska.

32a. Chałupa z Pempen, XVIII/XIX w. – kopia. Przykład domu średniozamożnego chłopa.

32b. Kleć z Lankuppen, XVIII w.- kopia. Kleć – „świrunek” – spichlerz, w litewskiej zagrodzie stał przy jednym z boków podwórza i służył do magazynowania żywności.

32c. Budynek gospodarczy rybaka z Gilge, XIX w. – kopia.

32d. Suszarnia z zagrody w Pempen, II połowa XIX w. – kopia.

32e. Wędzarnia rybacka z Gilge, XIX wiek – kopia.

33. Zagroda mazurska tkaczki.

33a. Chałupa z Nowej Różanki, I połowa XIX wieku, zbudowana z drewnianych ciosów w konstrukcji zrębowej, z płytkimi podcieniami trzysłupowymi w obu szczytach. Ekspozycja prezentuje wnętrze mieszkalne średniozamożnej rodziny tkaczki z połowy XIX w.

34. Wiatrak „koźlak” z Wodzian na Powiślu, 1773 r. Obracając cały korpus stojący na solidnym „koźle” ustawiano skrzydła w kierunku wiatru.

35. Wiatrak „paltrak” z Ruskiej Wsi, II połowa XIX w. Aby ustawić skrzydła w kierunku wiatru obracano korpus wiatraka, przesuwając go na żeliwnych rolkach po szynach ustawionych na murowanym cokole.

36. Wiatrak „paltrak” z Schönfliess, obecnie obwód kaliningradzki, XVIII/XIX w. – kopia.

37. Amfiteatr, II połowa lat 70. XX w.

Galeria w dawnym kościele ewangelickim – oddział muzeum w centrum Olsztynka

38. Brama wjazdowa z Sędrowa, XIX w. – kopia.

39. Dawmy kościół ewangelicki – oddział muzeum znajdujący się w centrum Olsztynka

Fotografie:

• z1, autor MICH z polskiej Wikipedii - Na Commons przeniesiono z pl.wikipedia., Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4678035
• z2, autor S.Czachorowski - Praca własna, GFDL, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3375345
• z3, autor S.Czachorowski - Praca własna, GFDL, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3375324
• z4, autor Albertyanks Albert Jankowski - Praca własna, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8347039
• z5, autor Albertyanks Albert Jankowski - Praca własna, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8349603
• z6, autor Albertyanks Albert Jankowski - Praca własna, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8347129
• z7, autor Albertyanks Albert Jankowski - Praca własna, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8347300
• z8, autor Albertyanks Albert Jankowski - Praca własna, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8347327
• z9, autor Albertyanks Albert Jankowski - Praca własna, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8347682
• z10, autor Albertyanks Albert Jankowski - Praca własna, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8347378
• z11, autor Rimantas Lazdynas - Praca własna, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4425332